Kopiowanie, przetwarzanie i rozpowszechnianie zawartości strony głównej i podstron tej autorskiej strony internetowej w całości lub w części bez zgody autora strony Marcina Pycia
jest zabronione i stanowi naruszenie praw autorskich. Podstawa prawna: "Ustawa o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych" z dnia 4 lutego 1994r. (Dz. U. 94 Nr 24 Poz. 83, sprost. Dz. U. 94 Nr 43 Poz. 170 i późniejsze).

"Człowieka z charakterem pociąga to co jest trudne, ponieważ dopiero w zmaganiach z trudnościami potrafi uświadomić sobie własny potencjał"

Autor wpisu: Marcin Pyć Data wycieczki: 30.04.2016 Mapa >>> [Cofnij]

Tytuł wpisu:

Wycieczka w Beskid Niski na trasie Zyndranowa- Czerwony Horb- Ostra- Stasiane- Piotruś- Zawadka Rymanowska+ Tylawa

Zrealizowana trasa:
Zyndranowa- Skansen Kultury Łemkowskiej- Czerwony Horb (618)- Ostra (687)- Rezerwat "Przełom Jasiołki"- Stasiane/leśniczówka- Piotruś (728)- szlak żółty- "Święta Woda"/Kaplica św. Jana z Dukli- szlak żółty- Cerkiew łemkowska greckokatolicka Narodzenia Bogarodzicy (1855r.) w Zawadce Rymanowskiej (obecnie kościół)- Zawadka Rymanowska
+Dawna cerkiew łemkowska greckokatolicka/prawosławna Narodzenia Najświetszej Maryi Panny (1787r.)
w Tylawie (obecnie kościół)
(We wsi Tylawa w 1926r. miała miejsce tzw. "Schizma tylawska"- czyli przejście Łemków z kościoła greckokatolickiego na prawosławie)
Długość trasy: 13,3km Przewyższeń (suma podejść): 731m Czas przejścia: 6godz.

OPIS:

Skansen Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej- znajduje się w Zyndranowej, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dukla.
Zyndranowa jest wsią uważaną niegdyś za stolicę łemkowszczyzny wschodniej. Położona w dolinie potoku Panna (niegdyś Sołotwyna) na Przełęczy Dukielskiej, na terenie Jaśliskiego Parku Krajobrazowego.
Skansen Kultury Łemkowskiej, założony i prowadzony przez Łemka z Zyndranowej Teodora Gocza. Skansen powstał w zagrodzie łemkowskiej datowanej na koniec XIXw.
Głównym obiektem skansenu jest chyża Teodora Kukieły pochodząca z 1860r., kurna chata, kuchnia z kominem z 1901r., stajnia z 1923r. oraz chlew z 1934r.
Wnętrze chaty jest rekonstrukcją biura pisarza wiejskiego, z archiwaliami, książkami, listami i zdjęciami z terenu Łemkowszczyzny.
W osobnym pomieszczeniu, tzw. komorze zgromadzono eksponaty sakralne: fragmenty żeliwnych krzyży, szaty liturgiczne, kopie ikon. Znajduje się tu również bogata kolekcja pisanek, zdobionych w tradycyjne łemkowskie wzory. Z narzędzi i przedmiotów gospodarczych można zobaczyć cepy, krosna, żarna.
Muzeum zgromadziło też pamiątki wojenne po operacji na Przełęczy Dukielskiej: mundury, hełmy, broń, odłamki.
W 1975r. wystawiono na terenie skansenu pomnik poległych w walkach żołnierzy o Przełęcz Dukielską oraz drugi, upamiętniający Łemków- ofiar obozów w Talerhofie i Jaworznie.
W obrębie skansenu jest ponadto studnia z żurawiem, wiatrak z Wapiennego, kapliczka, cygańska kuźnia z Olchowca. Łemkowskich artystów W. Chylaka i I. Rusenka uczczono tablicami pamiątkowymi.
Niedaleko od skansenu znajduje się chata żydowska, wchodząca w skład skansenu.

Łemkowszczyzna (łem. Łemkowina)- rozciągała się po północnej stronie Karpat, na zwartym terytorium od wschodniej części Beskidu Sądeckiego, przez cały Beskid Niski po zachodnie krańce Bieszczadów, a także na terytorium obecnej Słowacji (Preszowszczyzna), po południowej stronie karpackiej grani.
Północna granica Łemkowszczyzny wyznaczona była między ludnością polską a łemkowską, przy czym były tam też wsie mieszane polsko- łemkowskie. W okolicach pasma Bukowicy Łemkowie graniczyli z Dolinianami, mieszaną niegóralską ludnością polsko-ruską.
Na zachodzie granicznymi miejscowościami były te położone w dolinie rzeki Poprad, a więc głównie tereny pasma Jaworzyny Krynickiej (1114).
Na wschodzie Łemkowie graniczyli z inną grupą górali ruskich- Bojkami, których kultura w Polsce w zasadzie zamarła po wysiedlaniach w 1947r.
Mapa pokazująca obszar Łemkowszczyny: [Zobacz].

Łemkowie- to grupa etniczna wschdoniosłowiańka (ruska), górali karpackich, zamieszkujących obszary wzdłuż głównej linii Karpat Wschodnich, po stronie polskiej był to Beskid Niski, częściowo Beskid Sądecki i Bieszczady, a po stronie słowackiej tereny aż do Tatr.
Łemkowie nazywali siebie „Rusnakami”, a nazwa „Łemko” pojawiła się dopiero w XIXw.
Zajmowali się przede wszystkim hodowlą owiec i uprawą roli. W większości byli wiernymi Kościoła grekokatolickiego.
Na terenach Łemkowszcyzny mówiono i pisano w dialekcie łemkowskim, podobnym do jezyka ukraińskiego, z zapożyczeniami polskimi, słowackimi, wegierskimi i rumuńskimi.
Łemkowie kultywowali własne obyczaje, sztukę oraz folklor. Wyznawali prawosławie i grekokatolicyzm.
Cechą łemkowskich nagrobków jest pojawienie się motywu krzyża trzyramiennego, który umieszcza się na płycie nagrobnej.
W 1947r. w wyniku akcji przesiedleńczej ”Wisła” przesiedlono 30 000 Łemków (z których wyłączono działaczy komunistycznych i rodziny polsko- łemkowskie) z powiatów: sanockiego, gorlickiego, jasielskiego, krośnieńskiego i nowosądeckiego na obszar Dolnego Śląska, tereny dzisiejszego województwa lubuskiego oraz w okolice Koszalina i Olsztyna.
Część z nich posądzono o współpracę z OUN-UPA, wskutek czego doszło do ich uwięzienia.
Jedynie Łemkowie z Łemkowszyczny wschodniej, głównie z okolic Sanoka poparli UPA a poczynając od Krośnieńskiego na zachód, UPA znajdowała znikome poparcie. Jedynie pojedynczy Łemkowie na tym obszarze zasilili szeregi UPA oraz służyli w siatce cywilnej.
Okres II wojny światowej i kształtowania władzy komunistycznej w Polsce był wyjątkowo dramatyczny dla Łemków.
Dużo więcej Łemków wspierało lewicowy ruch partyzancki wśród mieszkańców "Dzielnicy Ruskiej PPR" (Środkowa i Zachodnia Łemkowszczyzna) niż działalność podziemia ukraińskiego.
Jako obywatele państwa polskiego- Łemkowie walczyli w wojnie obronnej 1939r. Bardzo duża ilość Łemków została zmobilizowana do Armii Czerwonej- część dobrowolnie, część przymusowo. Brak jednak dokładniejszych danych ilościowych.
Podobnie też nie da się dokładnie opisać strat poniesionych przez Łemków z powodu pacyfikacji hitlerowskich, aresztowań, egzekucji niewinnych osób w odwecie za akcje podziemia.

Ostra (687)- jest to zalesiony szczyt w Beskidzie Niskim, w paśmie Beskidu Dukielskiego, na którym znajduje się figura Matki Boskiej.
Pomiędzy Ostrą i Piotrusiem płynie rzeka Jasiołka tworząc przełom.

Piotruś/Płazyna (728)- jest to zalesiony szczyt nad doliną Jasiołki na północny zachód od Jaślisk.
Pod szczytem znajdują się wychodnie piaskowców magurskich o charakterystycznej, jasnej żółtawej barwie.
Na zachodnich stokach Piotrusia źródełko zwane "Świętą Wodą", przy którym miał podobno kiedyś odpoczywać i modlić się św. Jan z Dukli.

Autor zdjęć: Marcin Pyć